Muzeum Stutthof w Sztutowie - wosztaLOVEtrampki

W pobliżu Gdańska, ok. 45 minut drogi samochodem, znajduje się Muzeum Stutthof. Powstało ono w 1962 roku na terenie byłego obozu koncentracyjnego KL Stutthof. Dlaczego ten wpis? 25 stycznia tego roku obchodzimy 77-tą rocznicę Marszu Śmierci więźniów KL Stutthof. W styczniu 1945 r. ważyły się losy II Wojny Światowej, zbliżała się Armia Czerwona. Niemieckie władze obozu zarządziły ewakuację obozu. Wzięło w niej udział ponad 11.000 więźniów z obozu głównego i kilkanaście tysięcy osadzonych w podobozach. W wyniku morderczej wędrówki, wycieńczenia, głodu i mordów, życie straciło ponad 17.000 osób

Jednym z więźniów, który w latach 1939-1942 przebywał w tym obozie był mój dziadek, Cyprian Wosztal (ur. 17.08.1903 – zm. 11.04.1976). Cyprian urodził się w 1903 r. w miejscowości Gołonóg na południu Polski, a w zasadzie zaborze austriackim.

Gdy w latach 30 –tych XX wieku budowała się Gdynia osiedlił się na gdyńskim Witominie. Tam rozpoczął budowę domu. Niestety wybuch wojny pokrzyżował plany i został powołany do służby. Brał udział w walkach na Oksywiu pod dowództwem płk Stanisława Dąbka. Następnie jako cywil trafił do tworzonego obozu w Sztutowie. W czasie, gdy jego rodzina (moja babcia, mój jedenastoletni wówczas ojciec i jego młodsza siostra) była wysiedlana do Generalnej Guberni, on stał się więźniem numer 5285.

W zeszłym roku skorzystałem z zasobów United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie (USA). Muzeum prowadzi Rejestr Ocalałych z Zagłady Benjamina i Vladki Meedów (the Benjamin and Vladka Meed Registry of Holocaust Survivors), który zawiera ponad 209.000 rekordów dotyczących ocalałych i ich potomków z całego świata. Dokumenty z ich zbiorów są dostępne w wersji elektronicznej, dzięki czemu udało mi się uzyskać ocalałe akta mojego dziadka. Po tylu latach mam teraz okazję oglądać niedostępne wcześniej dla nas obozowe dokumenty. Są to m.in. karta rejestracji więźnia czy też przepustki/zwolnienie z obozu.

Tak, dziadek przeżył wojnę i zamieszkał w Gdańsku Oliwie. Brał udział w odbudowie miasta, a także założył firmę zatrudniającą byłych więźniów z KL Stutthof. Niestety ze względu na stan zdrowia musiał zakończyć działalność, ale dalej udzielał się społecznie. Zmarł kilka miesięcy przed moimi narodzinami, w 1976 roku.

Jego wspomnienia z tego okresu znajdują się w Archiwum Muzeum Stutthof ,AMS, „Relacje i Wspomnienia t. 6, relacja Cypriana Wosztala, s. 272”. Maszynopis jego relacji jest w naszym rodzinnym archiwum, ale można go przeczytać tutaj:

W 2020 roku nakładem Muzeum II Wojny Światowej została wydana książka pt.: „W cieniu obozu Stutthof: martyrologia więźniów w gdańskim obozie Neufahrwasser (1939-1940) i Aussenstelle Westerplatte (1939-1941). Wybór relacji i wspomnień.” opracowana przez Wojciecha Turka. Tam również zacytowano fragment relacji dziadka Cypriana.

Muzeum Stutthof odwiedzałem wielokrotnie, pierwszy raz jako dzieciak. Ostatni raz byłem tam w listopadzie 2012 roku. To, co udało mi się wówczas zarejestrować możecie obejrzeć na załączonym filmie. W ubiegłych latach odwiedziłem również Majdanek oraz Auschwitz-Birkenau. Za każdym razem coraz bardziej przeraża mnie myśl do czego prowadzi wojna i podziały. Wracając myślami do tych miejsc przypominają mi się słowa Mariana Turskiego, członka Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, który trafił do Auschwitz jednym z ostatnich transportów z łódzkiego getta: „Auschwitz nie spadło z nieba”. Stutthof również, i każde miejsce, w którym niszczy się drugiego człowieka, tylko dlatego, że uważa się go za gorszego.

Ciekawe linki

Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o muzeum i zainteresowała Was historia obozu, zajrzyjcie na poniższe strony.

Digital Assets Management and Preservation
National Institute for Holocaust Documentation
United States Holocaust Memorial Museum
100 Raoul Wallenberg Place, S.W.
Washington, D.C. 20024
www.ushmm.org